Checklist: Menstruatie- en overgangsvriendelijke werkplek

Het is een term die nog niet zo lang rondzingt: de menstruatie- en overgangsvriendelijke werkplek. In het kort: een werkomgeving waarin rekening wordt gehouden met de specifieke uitdagingen die vrouwen door hun menstruatiecyclus en hormoonhuishouding ervaren. Hoe richt je je werkplek en organisatiecultuur daarop in? 

De werkplek inrichten op de hormoonhuishouding is eenvoudiger dan misschien lijkt. Feitelijk zijn er maar drie bouwstenen nodig. Randvoorwaarden die de standaard zouden moeten zijn. De helft van de organisatie heeft hier immers fysiek en mentaal met een menstruatiecyclus te maken. Tijd voor de vraag: hoe menstruatie- en overgangsvriendelijk is jouw werkplek? Check het aan de hand van deze drie basisvoorwaarden.    

1. Check de bedrijfscultuur
   Humor helpt als je onderwerpen wilt bespreken die met schaamte en ongemakkelijkheid zijn omgeven. Maar op een cynische en denigrerende houding van medewerkers én leidinggevenden ten aanzien van menstruatie- en overgangsklachten mag je best kritisch zijn. Vrouwen vormen de helft (of meer) van het arbeidspotentieel. Het is daarom essentieel dat vrouwspecifieke uitdagingen die van invloed zijn op productiviteit en verzuim op een veilige manier bespreekbaar zijn. Niet elke leidinggevende is hiervoor een uitnodigende gesprekspartner. Ben je daarom bewust van de drempel die mensen kunnen ervaren als zij de impact van menstruatie- en overgangsklachten willen agenderen, of deze nu individueel of afdelingsbreed zijn. 
2. Verbeter de basiskennis over menstruatie en de overgang 
   Voorlichting is minder vanzelfsprekend dan het lijkt. Het kennisgebrek over de vrouwspecifieke gezondheid is groot, niet in de laatste plaats onder vrouwen* zelf. Lang niet iedereen herkent het als fysieke of mentale klachten het gevolg van de overgang zijn of als menstruatieklachten wijzen op een onderliggend medisch probleem. Waarvoor doorverwijzing naar een gynaecoloog of verpleegkundig overgangsspecialist gerechtvaardigd zou zijn. Vrouwengezondheid gaat de héle organisatie en samenleving aan. Het loont daarom om de basiskennis over menstruatie en overgang bij iedereen te verbeteren.Pas op voor medicaliseren of voor inzoomen op individuele problemen. Kennis over bijvoorbeeld de menstruatiecyclus kun je niet alleen inzetten om verzuim tegen te gaan, maar ook om de productiviteit en gezondheid naar een aanmerkelijk hoger plan te tillen. Het is volstrekt normaal dat je je niet in elke fase van de menstruatiecyclus hetzelfde voelt. Of dat de overgang door veranderingen in de hormoonhuishouding tijdelijk extra uitdagingen met zich meebrengt, maar dat die veranderingen ook weer nieuwe kwaliteiten met zich meebrengen.

   Kijk voor verdiepingen die de kennis kunnen verbeteren bij het aanbod op dit platform dat geregeld wordt uitgebreid en aangevuld, en houd ook de agenda in de gaten.  

3. Voorzie in de basisbehoeften 
   Kleine aanpassingen maken vaak al veel verschil. Denk aan de mogelijkheid – of beter gezegd basisbehoefte – om naar de wc te kunnen als dat moet, bijvoorbeeld omdat je last hebt van een hevige menstruatie. Genderneutraal is niet altijd ideaal. De genderneutrale wc’s die je nu in veel (openbare) gebouwen vindt, worden namelijk niet altijd als prettig ervaren door menstruerende vrouwen. Ze worden soms als minder schoon en minder privé ervaren. In dat licht is het wellicht mogelijk om minimaal een toiletruimte mét wasgelegenheid en voldoende privacy te realiseren.Gratis menstruatieproducten op de wc’s. Dat klinkt misschien als een luxe. Toch zijn deze in diverse landen vanuit het oogpunt van vrouwengezondheid en gendergelijkheid in overheids- en openbare gebouwen en in onderwijsinstellingen al wettelijk verplicht gesteld. Omdat productgebrek en doorlekstress vanwege een onverwachte ongesteldheid vaker voorkomen dan je zou denken. En omdat wc-papier en handzeep ook gratis zijn.
   

Zorgplicht werkgevers

Werkgevers hebben een zorgplicht. Dat houdt in dat zij ervoor moeten zorgen dat je je werkzaamheden in een veilige omgeving met voldoende faciliteiten kunt uitvoeren. Er gelden hierbij geschreven én ongeschreven regels die tot discussie kun leiden. Wat betreft de ondersteuning bij menstruatie- en overgangsklachten kan er geen misverstand meer over bestaan.  

In de nieuwe cao Rijk staat de intentie om de kennis over de impact van deze klachten op het functioneren te verbeteren, duidelijk omschreven. Ook is in de cao opgenomen dat er in het geval van klachten maatwerkafspraken over flexibel werken kunnen worden gemaakt. Dat kan een verschil maken bij hormoon- en cyclusgerelateerde problemen als PMS, PMDD en hevig menstrueel bloedverlies of bij klachten die gerelateerd zijn aan de overgang. Zoals flexibel werken ook in andere omstandigheden, bijvoorbeeld in periodes van rouw of extra mantelzorg, uitkomst biedt.   

*vrouwen en mensen met een menstruatiecyclus