Endometriose
Hevige menstruatiepijn door endometriose
Heftige menstruatiepijn is het belangrijkste symptoom van endometriose. Bij endometriose groeit weefsel dat op baarmoederslijmvlies lijkt ook buiten de baarmoederholte. Dit weefsel zit dan bijvoorbeeld op organen in de lage onderbuik (zoals de eierstokken, eileiders, baarmoeder, blaas, darmen) of het buikvlies. Het duurt soms wel tien jaar voordat de diagnose wordt gesteld. Wat is het precies en wat zijn de behandelopties?
Endometriose is een veelvoorkomende chronische aandoening die één op de tien vrouwen treft. Waardoor de aandoening precies ontstaat, is nog onduidelijk. Er zijn verschillende theorieën. Genen lijken een rol te spelen. Ook gynaecologische factoren, omgevingsfactoren (milieu) en leeftijd van de eerste menstruatie worden genoemd.
Endometrioseweefsel reageert op de hormonale cyclus: net als baarmoederslijmvlies wordt het elke maand opnieuw opgebouwd. Alleen kan endometrioseweefsel niet via de vagina worden afgevoerd, zoals baarmoederslijmvlies tijdens de menstruatie. Dit leidt tot inwendige bloedingen, samengeklonterd weefsel (zogenaamde endometriosehaarden), verklevingen en littekens. Endometriose komt voor in verschillende gradaties. Zijn de endometriosehaarden meer dan vijf millimeter in de omgevende organen gegroeid, dan spreekt men van diep infiltrerende endometriose (DIE).
Hoe herken je endometriose?
De meest voorkomende klacht bij endometriose is extreme menstruatiepijn. Vaak is er daarnaast sprake van hevig menstrueel bloedverlies. Ook bekkenpijn, buikpijn, rugpijn, een pijnlijke ovulatie (eisprong), pijn bij het vrijen, vermoeidheid, darmklachten en blaasproblemen kunnen symptomen zijn. Meestal worden de klachten heviger tijdens de menstruatie.
Omdat de symptomen zo divers zijn, en niet iedereen dezelfde klachten heeft, wordt de aandoening vaak niet als zodanig herkend. Soms wordt endometriose aangezien voor ‘normale’ menstruatiepijn of bijvoorbeeld een blaasontsteking. Gemiddeld duurt het zeven tot tien jaar voordat een diagnose wordt gesteld. Een snelle diagnose is belangrijk. Niet alleen vanwege de impact op de kwaliteit van leven, maar ook omdat onbehandelde endometriose tot onvruchtbaarheid kan leiden.
Wat is de impact?
Endometriose kan je dagelijks leven enorm in de weg zitten. Sommige vrouwen hebben zo’n pijn dat ze tijdens hun menstruatie niet meer kunnen functioneren: zij moeten (sociale) afspraken afzeggen en/of zich ziekmelden op werk. Is het bloedverlies erg hevig, dan kan endometriose ook tot vermoeidheid door ijzertekort (bloedarmoede) leiden. Naast alle lichamelijke klachten en ongemakken, kan endometriose ook voor heftige emoties en psychische klachten zorgen, zoals stress, angst of depressieve gevoelens.
Behandelopties
Helaas is er geen oplossing die voor iedere vrouw werkt. In steeds meer ziekenhuizen vind je daarom multidisciplinaire behandelteams, waarin gespecialiseerde gynaecologen samenwerken met diëtisten, bekkenbodemspecialisten, urologen, psychologen, pijnspecialisten, radiologen en chirurgen.
Het accent ligt vaak op symptoombestrijding: veel vrouwen hebben pijnstilling nodig. Heb je daarbij ook last van hevige menstruatiebloedingen, dan wordt soms tranexaminezuur – dat bloedverlies vermindert – voorgeschreven. Afwachten is een optie: na de menopauze verdwijnen klachten. Sommige vrouwen hebben baat bij het volgen van een speciaal endometriosedieet.
Hormoontherapie
Omdat endometrioseweefsel op de hormonen oestrogeen en progesteron reageert, kan hormoontherapie helpen. Het zonder stopweek slikken van de anticonceptiepil, het nemen van hormoonpreparaten, of het plaatsen van een spiraal met hormoonafgifte zorgt er dan voor dat de endometriosehaarden tot rust komen. Nadeel van hormonale anticonceptie is uiteraard dat dit middel niet kan worden ingezet als je een kinderwens hebt.
Ook kan een chirurg de endometriosehaarden operatief verwijderen. Dit gebeurt meestal laparoscopisch, ofwel met een kijkoperatie via een paar kleine sneetjes in de buikwand. In het allerlaatste geval kan voor een hysterectomie (baarmoederverwijdering) worden gekozen. Hierbij wordt ofwel alleen de baarmoeder, of zowel de baarmoeder als de eileiders en eierstokken verwijderd. Dit is een ingrijpende en onomkeerbare ingreep.
Last van hevige menstruatiepijn?
Hevige menstruatiepijn is geen vanzelfsprekend onderdeel van een ‘normale’ menstruatie. Heb je hier last van, maak dan een afspraak met je huisarts. Bereid je op dit consult voor door vooraf twee tot drie maanden een menstruatiedagboek bij te houden waarin je opschrijft welke klachten je precies hebt én wanneer.
Lees ook de artikelen over menstruatiepijn, en adenomyose