Verzuim: ziekmelden vanwege je menstruatie

Veel vrouwen ervaren menstruatieklachten, zie je in onderzoekscijfers. Dat leidt tot de vraag: hoeveel verzuim zou cyclusgerelateerd zijn? En is het ‘normaal’ om je ziek te melden als je veel last hebt van je menstruatie? In dit artikel gaan we daar dieper op in.

Uit een grootschalig onderzoek onder ruim 42.000 vrouwen tussen de 15 en 45 jaar vanuit Radboudumc bleek al dat veel vrouwen menstruatieklachten ervaren. Vervolgonderzoek onder ruim 32.000 deelnemers in dezelfde leeftijdscategorie bracht het verzuim in kaart. Het gemiddelde verzuim vanwege menstruatieklachten werd door de onderzoekers becijferd op 1,3 werkdagen per jaar.

Verzuim & productiviteitsverlies

Gezien het feit dat je gemiddeld 65 dagen per kalenderjaar ongesteld bent lijkt iets meer dan één verzuimdag per jaar alles mee te vallen. Maar productiviteitsverlies door zogenaamd ‘presenteïsme’ (fysiek aanwezig zijn, maar minder goed presteren) lijkt een groter probleem dan fysieke afwezigheid door ziekmelden. Van de ondervraagden meldt 80,7 procent namelijk een verminderde productiviteit, wat neerkomt op een gemiddeld productiviteitsverlies van 8,9 dagen per jaar.

Kleine kanttekening bij deze vooralsnog grootste enquête ooit is de leeftijdsgroep. Vrouwen boven de 45 jaar menstrueren immers nog jaren. Gemiddeld ben je 51 jaar als de laatste menstruatie, ofwel menopauze, een feit is. Je zit dan nog midden in je werkzame leven. Karakteristiek voor de premenopauze is dat je menstruatiepatroon verandert. Hevig menstrueel bloedverlies is dan een veelgehoorde klacht. Dit onderzoek geeft dus wel een indruk, maar geen volledig beeld.

Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden

In de in 2023 gepubliceerde Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) van CBS en TNO werd voor de eerste keer ook naar verzuim door menstruatieklachten gevraagd. Dit op verzoek van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. In 2022 verzuimde 61 procent van de vrouwelijke werknemers tussen de 15 en 57 jaar een of meerdere keren vanwege ziekte, bleek uit de NEA. Bij 10 procent van deze vrouwen hingen de klachten bij het laatste verzuimgeval samen met zwangerschap, menstruatie of overgang. Verzuim in verband met menstruatieklachten kwam van de drie typen klachten het vaakst voor, maar duurt ook het kortst. Bijna de helft van de vrouwen die hun verzuim in verband brachten met menstruatie, had ook griep of verkoudheidsklachten.

Verzuim is lastig te meten

Menstruatie is geen ziekte. Dat maakt het lastig om verzuim door menstruatieklachten te meten. Je werkgever of leidinggevende mag er niet naar vragen. Ook niet als je je elke maand opnieuw een of meer dagen ziekmeldt. De bedrijfsarts of arbo-arts mag dat in principe wel, maar hij of zij heeft er geen aparte CVK (Classificatie van Klachten) of CVZ (Classificatie van Ziekten) code voor.

Wat ook niet helpt is dat vrouwen het nog altijd lastig vinden om opening van zaken te geven. Als zij zich vanwege hun menstruatie ziekmelden van school of werk, dan is maar zo’n 20 procent open over de daadwerkelijke reden, blijkt bijvoorbeeld uit de Radboud-survey uit 2019. Van de ondervraagden noemt 46 procent alleen een symptoom (zoals hoofdpijn of buikpijn), geeft 27 procent helemaal geen reden op en verzint bijna 6 procent een smoes. Niet gek als je bedenkt dat minder dan de helft van de ondervraagden (ruim 48 procent) niet open durft te zijn over menstruatieklachten tegen familie of vrienden.

Wel of geen reden voor ziekmelden?

Menstruatie is nog altijd een lastig gespreksonderwerp. Al ligt het er natuurlijk aan welke (leeftijds)groep en in welke werkomgeving naar meningen en ervaringen wordt gevraagd. In een kleinschalig onderzoek uit 2022 van ShareNet Netherlands onder 150 respondenten (waarvan de meerderheid tussen de 20 en 30 jaar oud was) zegt ruim 60 procent bijvoorbeeld dat zij op het werk openlijk over menstruele gezondheid kunnen praten. Opvallend genoeg denkt slechts 31 procent van de respondenten dat menstruatieklachten een valide reden zijn voor ziekmelden, zegt ruim 46 procent dit niet te weten en denkt ruim 20 procent van niet.

Illustratief is ook de survey van WOMEN Inc. uit 2022 onder 2.500 vrouwen tussen de 18 en 55 jaar, waaruit blijkt dat 82 procent van de ondervraagden zeer veel last heeft van menstruatieklachten en 35 procent van deze groep hierdoor wordt belemmerd bij dagelijkse bezigheden, waaronder werk. Ondanks die impact op het functioneren bespreekt slechts één procent menstruatieproblemen met hun leidinggevende of werkgever.

Lees ook: Waarom menstruatie een plek op de werkagenda verdient, Veelvoorkomende menstruatieklachten, Een menstruatievriendelijke werkplek

Bronnen

• Schoep ME, Nieboer TE, Van der Zanden M, et al. The impact of menstrual symptoms on everyday life: a survey among 42,879 women. American Journal of Obstetrics and Gynecology (2019). Doi: 10.1016/j.ajog.2019.02.048.
• Schoep ME, Adang EMM, Maas JWM, et al; Productivity loss due to menstruation-related symptoms: a nationwide cross-sectional survey among 32 748 women; BMJ Open 2019;9:e026186. doi: 10.1136/bmjopen-2018-026186.
• Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden.
• Share Net Netherlands, Menstrual Health in the Dutch Workplace.
• L & Duist, L, van. (2022). Een onderzoek naar het effect van menstruatieklachten op het dagelijks leven. Motivaction, peiling in opdracht van WOMEN Inc.